ĐIỂM QUA 8 CÔNG TRÌNH TRĂM NĂM TẠI SÀI GÒN

Sài Gòn là một trong những vùng đất sở hữu nhiều công trình kiến trúc hàng trăm tuổi tại Việt Nam. Với bề dày lịch sử cũng như những giá trị hình thành mang đậm dấu ấn của thời gian, mỗi công trình khác nhau lại sở hữu vẻ đẹp độc đáo và những câu chuyện của riêng mình. 

Dưới đây là 8 công trình trăm năm tiêu biểu và là niềm tự hào của người dân Sài Thành mà Đỡ Buồn muốn đề cập tới, để biết thêm nhiều thông tin hơn về những công trình này thì bạn đừng bỏ qua bài viết dưới đây nhé!

NHÀ HÁT LỚN SÀI GÒN – ĐẬM LỐI KIẾN TRÚC PHƯƠNG TÂY

Nhà hát lớn Sài Gòn là một trong những công trình nổi tiếng với những đường nét kiến trúc mang hơi hướng Châu Âu và nằm ngay giữa lòng trung tâm Q1. Được khởi công xây dựng vào năm 1897 do ông Eugene Ferret – một kiến trúc sư người Pháp ra thiết kế và giám sát. 

Sau khi hiệp định Genève được ký kết vào năm 1954, thì Nhà hát lúc bấy giờ trở thành nơi cư trú của dân Pháp từ miền Bắc di chuyển vào Nam. Đến đầu những năm 1955, công trình này được sửa chữa và cải tạo lại thành Trụ Sở Quốc hội (hay gọi là Hạ Nghị Viện) nơi hoạt động của chính quyền Việt Nam Cộng Hoà.

Những năm sau 1975, nơi đây được đặt lại tên là Nhà Hát Lớn với mục đích tổ chức các buổi biểu diễn nghệ thuật và tổ chức các sự kiện lớn nhỏ trên cả nước. Điều này vẫn được duy trì cho đến ngày nay.

Mang đậm hơi hướng kiến trúc phương Tây, đặc biệt là đất nước Pháp xinh đẹp nêm mỗi hiện vật có tại Nhà hát đều được được chạm khắc và phù điều một cách vô cùng tỉ mỉ bởi những đôi bàn tay tài hoa của các nghệ sĩ Pháp. Bên cạnh đó, nơi đây còn được bao quanh bởi các đại lộ lớn cùng với những tán cây cổ thụ cao xanh mát và khi nhìn từ xa thì Nhà hát trông giống như một chiếc cổng thành cổ kính tuyệt đẹp.

Điểm nhấn trong lối kiến trúc của Nhà hát lớn Sài Gòn mái vòm cung, hai bức tượng đá trắng nằm ngay cổng chính và những bức tường mang họa tiết hoa văn đầy tinh xảo. Phía bên trong nhà hát được xây dựng dựa trên các kiểu mẫu nhà hát Pháp ở cuối thế kỷ 19. Dù đã trải qua hàng trăm năm, nhưng sự sang trọng và hào nhoáng của nơi đây vẫn chưa bao giờ có dấu hiệu hạ nhiệt. 

KHÁCH SẠN CONTINENTAL – KHÁCH SẠN LÂU ĐỜI NHẤT SÀI GÒN

Khách sạn Continental được xây dựng vào năm 1878 do ông Pierre Cauzeau – một doanh nhân người Pháp đứng ra chỉ đạo và đây cũng là một trong những khách sạn có tuổi đời lâu nhất tại Sài Gòn. Nằm hiên ngang trên con đường Đồng Khởi, Q1 kéo dài từ bờ sông Sài Gòn cho đến tận Nhà thờ Đức Bà.

Đến năm 1880, Hotel Continental được khánh thành với mục đích phục vụ cho quan chức cao cấp Pháp và tầng lớp thượng lưu giàu có. Cùng thời điểm đó, có rất nhiều công trình được xây dựng và hoàn thành như Bưu Điện Thành Phố (1898), Toà Thị Chính (1989), Nhà thờ Đức Bà (1880). Những công trình này đều mang kiến trúc đậm chất Pháp, đặc biệt là Toà Thị Chính Paris. 

Trong những năm thập niên 60-70, chính quyền Sài Gòn ra sắc lệnh đến các cơ sở kinh doanh phải đổi bảng hiệu sang tên tiếng Việt, do đó mà Hotel Continental được đổi thành “Đại Lục Lữ Quán”. Năm 1911 đến 1975, khách sạn 5 sao này đã trải qua nhiều lần đổi người điều hành, tuy mỗi cá nhân đều có cách quản lý và phát triển khách sạn khác nhau nhưng vẫn không làm mất đi những giá trị tinh thần cũng như vật chất vốn có của Continental.

 

Sau ngày thống nhất đất nước 30/4/1975, khách sạn lại một lần nữa thay đổi tên gọi thành Khách sạn Hải Âu. Nhưng đến đầu năm 1989, công trình được sửa sang và sử dụng lại cái tên “Continental”. Nơi đây, đã từng tiếp đón các vị Tổng thống, chính trị gia và người nổi tiếng trên khắp các nơi trên thế giới khi họ đến Sài Gòn công tác và làm việc.

Bên cạnh đó, Khách sạn Continental cũng góp phần rất lớn trong công cuộc thúc đẩy sự phát triển du lịch và thương mại của thành phố. Với tiêu chuẩn 5 sao quốc tế và vốn kinh nghiệm lâu năm trong việc kinh doanh khách sạn đã giúp cho Continental trở thành biểu tượng tiêu biểu của Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng.

“BỊNH VIỆN” CHỢ QUÁN  – TRUNG TÂM Y TẾ BẬC NHẤT MIỀN NAM VIỆT NAM

Bệnh viện Chợ Quán là bệnh viện được xây dựng nhờ vào nguồn tiền quyên góp của các mạnh thường quân với mục đích nhân văn là chăm sóc sức khỏe cho người dân. Bệnh viện được khởi công vào năm 1862 và nằm trên khu đất rộng 5ha tại khu vực Chợ Quán ngay trung tâm Sài Gòn – Chợ Lớn lúc bấy giờ. Phía trước “bịnh viện” là con sông Bến Nghé (ngày nay người dân Sài Gòn gọi là kênh Tàu Hủ).

Đến những năm 1954-1957, phần lớn “bịnh viện” được sử dụng để chữa trị bệnh lao cho tù nhân bao gồm tù thường dân và tù chính trị. Chính vì lý do này mà nơi đây được đổi tên thành Viện lao Ngô Quyền. Cuối năm 1957, bịnh viện trở lại hoạt động khám chữa bệnh, phục vụ cho người dân mắc các bệnh truyền nhiễm, tâm thần và khôi phục lại tên Bệnh viện Chợ quán như ban đầu. 

Vào năm 1972, bịnh viện xây dựng thêm 6 tầng tại khu nhà chính với tổng diện tích hơn 12.000 m2 dưới sự hỗ trợ của chính quyền Hàn Quốc. Cuối năm 1973, bệnh viện được hoàn thành và khánh thành vào đầu tháng 3/1974 với cái tên gọi khác là Trung Tâm Y Khoa Việt – Hàn. Nơi đây mở rộng thêm nhiều khoa khám khám chữa bệnh cũng như được trang bị hàng loạt các máy móc, thiết bị y tế hiện đại và chuyên dụng hàng đầu khu vực miền Nam.

“Bịnh viện” Chợ Quán cũng là nơi thực tập của hầu hết các sinh viên đến từ các trường Đại Học Y cùng các chương trình tập huấn về sức khỏe con người của Bộ Y Tế thời điểm bấy giờ. Theo quyết định của Ủy ban nhân dân TP HCM vào năm 2002 thì “bịnh viện” Chợ Quán đổi tên thành Bệnh viện Nhiệt Đới và tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ chữa trị cho đến ngày nay.

BƯU ĐIỆN SÀI GÒN – MANG ĐẬM DẤU ẤN Á ÂU

Bưu điện Sài Gòn là một trong những công trình tham quan lịch sử tiêu biểu của Sài Gòn với hơi hướng kiến trúc mang đậm dấu ấn Á Âu. Nơi đây được chính quyền Pháp xây dựng vào khoảng năm 1886 –  1891 dựa theo bản thiết kế của kiến trúc sư Villedieu cùng trợ lý của ông là Foulhoux. Được xem là công trình mang sự kết hợp giữa phong cách sang trọng của Phương Tây, điểm xuyết thêm chút thanh lịch của Phương Đông đã giúp cho Bưu điện sở hữu nét đẹp độc đáo mà khó có công trình nào tại Sài Gòn ngày nay có được.

Tọa lạc tại số 2, Công trường Công xã Paris, Quận 1, nơi sầm uất bậc nhất tại Sài Gòn nhưng nét cổ kính và sang trọng của Bưu điện Sài Gòn vẫn không hề bị phai mờ. Trong những năm tháng chiến tranh của đất nước, Bưu điện trở thành hệ thống liên lạc chủ lực  của thực dân Pháp. Bên cạnh đó nơi đây cũng là nơi đầu tiên phát hành ra tem mang hình con cò (một trong những con tem tiêu biểu của Việt Nam). Năm 1864, hầu hết người dân Sài Thành thời bấy giờ đều gửi thư tín thông qua bưu điện thay vì gửi thư bằng các hình thức thủ công khác.

Ngày nay, Bưu Điện Sài Gòn tiếp đón hàng ngàn lượt du khách trong và ngoài nước đến tham quan và tìm hiểu, với sắc vàng bao phủ lên hết công trình đã tạo nên sự lộng lẫy và nguy nga hiếm có cho địa điểm đặc biệt này.

CHÙA HUÊ NGHIÊM – NGÔI CỔ TỰ LÂU ĐỜI GIỮA LÒNG SÀI GÒN

Chùa Huê Nghiêm là một trong những ngôi chùa cổ 300 năm tuổi tại Sài Gòn mang đậm dấu ấn Phật Giáo với lối kiến trúc độc đáo và sắc sảo. Chùa được xây dựng vào đầu thế kỷ 18 nhiều nguồn thông tin khẳng định là chùa được khởi công vào năm 1721 do hai vị Thiền sư Thiệt Thuỵ và Tánh Tường giám sát. 

Ban đầu, vị trí chùa được xây thấp hơn vị trí hiện nay khoảng 100m. Nhờ vào, lòng hướng Phật dạt dào nên bà Nguyễn Thị Hiên đã nguyện dâng đất của mình để xây dựng lại chùa. Bên cạnh đó chùa Huê Nghiêm cũng được trùng tu thêm nhiều lần nhưng lần trùng tu lớn nhất là vào cuối thế kỷ 19.

Kiến trúc trong chùa đều được chạm khắc bằng hình thức thủ công, mang nhiều giá trị văn hóa Phật giáo. Bên cạnh đó, chùa còn sở hữu khuôn viên rộng rãi và những toà tháp cổ kính. Chùa Huê Nghiêm ngày này, được tọa lạc tại hai địa chỉ khác nhau là TP. Thủ Đức và Q.2 với tên gọi lần lượt là Huê Nghiêm 1 và Huê Nghiêm 2.

NHÀ THỜ CHỢ QUÁN – THÁNH ĐƯỜNG CỔ 300 NĂM TUỔI

Nhà thờ Chợ Quán được xây dựng vào năm 1700 là một trong những nhà thờ có giá trị lịch sử lâu đời nhất tại đất Sài Thành cho đến thời điểm hiện tại với hơn 300 năm tuổi. Nơi đây gắn liền với quá trình khai hoang mở rộng lãnh thổ phía Nam của một họ đạo, những người di dân từ các tỉnh phía trên đa phần là theo đạo Thiên Chúa. Chính vì lý do này, mà nhà thờ này được ra đời để phục vụ văn hóa tín ngưỡng của người dân lúc bấy giờ.

Thời gian đầu, Nhà thờ Chợ Quán chỉ được xây dựng một cách đơn sơ. Do sự tàn phá của chiến tranh mà nơi này phải trải qua nhiều lần trùng tu để giữ được kết cấu cũ. Cho đến năm 1882, lần trùng tu này do cha Nicolas Hamm đứng ra chịu trách nhiệm và đặt ra nền móng cho xây dựng lại kiến trúc Nhà thờ mới theo phong cách phương Tây với mái ngói đỏ.

Nhà thờ được khánh thành lại vào năm 1896 với sức chứa lên đến hơn 1000 người và ngày nay, các kiến trúc bên trong và bên ngoài nhà thờ vẫn được gìn giữ và duy trì. Nơi đây cũng tập trung các sự kiện và hoạt động tiêu biểu của đạo Thiên Chúa Giáo.

ĐÌNH THÔNG TÂY HỘI –  NGÔI ĐÌNH CỔ NHẤT ĐẤT GIA ĐỊNH

Đình Thông Tây Hội hay còn được biết đến với cái tên khác là đình làng Hạnh Thông Tây, được xây dựng vào năm 1679 và được mệnh danh là ngôi đình có giá trị lịch sử lâu đời nhất tại đất miền Nam nói chung và Sài Gòn nói riêng. 

Cái tên đình Thông Tây Hội được bắt nguồn từ việc sáp nhập hai làng Hạnh Thông Tây và An Hội vào năm 1944. Đình làng Hạnh Thông Tây được chọn là nơi thờ cúng chung của người dân hai vùng này nên từ đó mà tên “Thông Tây Hội” được ra đời và được gọi cho đến tận ngày nay.

Đình Thông Tây Hội tọa lạc tại đường Thống Nhất, phường 11, Q.Gò Vấp. Thời Việt Nam Cộng Hoà thì đường Thống Nhất có tên gọi là đường Minh Mạng nối liền hai làng An Nhơn và Hạnh Thông Tây. Nhưng sau năm 1975 thì đổi thành đường Thống Nhất, cho đến năm 1982 thì còn đường này lấy tên khác là Nguyễn Văn Lượng, rồi tiếp tục đổi tên lại thành Thống Nhất.

Không chỉ mang nhiều giá trị tinh thần mà Đình còn sở hữu lối kiến trúc mang đậm văn hoá đặc trưng của vùng Nam Bộ với những họa tiết điêu khắc sắc sảo được gìn giữ nguyên vẹn. Hại vị thần được thờ cúng tại đình là hai vị hoàng tử Đông Chinh Vương và Dục Thanh Vương – là con trai của vua Lý Thái Tổ.

CẦU MỐNG –  CÂY CẦU CỔ TRĂM TUỔI NẰM GIỮA TRUNG TÂM SÀI GÒN

Cầu Mống là cây cầu được bắc qua kênh Tàu Hủ (Bến Nghé, Q.1), cầu có chức năng nối liền Q.1 và Q.4 lại với nhau. Được xây dựng vào những năm 1893 đến 1894, cầu Mống được xem là cây cầu cổ nhất vẫn còn được gìn giữ tại Sài Gòn. Nơi đây, mang đậm kiến trúc Phương Tây là bởi lẽ cầu được đầu tư, thiết kế và thi công bởi hai công ty nổi tiếng nước Pháp là Messageries Maritimes và Levallois Perret.

Cầu Mống có độ dài hơn 120m, từng nhịp cầu đều được xây bằng các cột thép kiên cố, phần thành cầu đa phần đều được uốn cong có khoảng trống và được phủ lên lớp một lớp nước sơn xanh. Cái tên Cầu Mống được bắt nguồn từ việc các vòng cung thành cầu giống hiện tượng cầu vồng sau mưa nên người dân Sài Thành bắt đầu sử dụng tên gọi này cho cầu và được sử dụng cho tới ngày nay.

Khi thi công tuyến đường đại lộ Đông – Tây và hầm sông Sài Gòn, thì cầu bị tháo dỡ hoàn toàn để phục vụ quá trình thi công. Sau khi các công trình trên được hoàn thành thì cầu được xây dựng lại theo cấu trúc nguyên bản và gia cố thêm trụ móng và hệ thống đèn chiếu sáng để phục vụ cho người dân Sài Gòn đi lại và vui chơi.

8 công trình tiêu biểu trên đều thuộc những địa danh cổ kính nhất tại Sài Gòn với tuổi đời hàng trăm năm. Những giá trị về mặt văn hoá và tinh thần tại những địa danh này đều được giữ gìn và lưu truyền cho đến tận ngày nay. Thêm vào đó, mỗi công trình khác nhau lại sở hữu một lối kiến trúc mang phong cách riêng biệt, do vậy nếu có dịp đến với Sài Gòn bạn đừng quên ghé thăm và trải nghiệm tại 8 công trình mà Đỡ Buồn nhắc đến trong bài viết này nhé.