ĐẠI LỘ LÊ LỢI: KHÁM PHÁ NÉT ĐẸP LỊCH SỬ VÀ VĂN HÓA CỦA SÀI GÒN

Đại Lộ Lê Lợi – một trong những con đường huyết mạch và sôi động nhất, là biểu tượng của cuộc sống đô thị trong suốt nhiều thập kỷ. Nơi đây từng là điểm đến yêu thích của người dân Sài Gòn với những nhà hàng, rạp chiếu phim, và các cửa hàng sầm uất, là chứng nhân của nhiều biến cố và chuyển mình của thành phố. Hãy cùng chúng tôi khám phá những câu chuyện và hình ảnh sống động từ Đại Lộ Lê Lợi, nơi gắn bó sâu sắc với ký ức của bao thế hệ người Sài Gòn.

ĐẠI LỘ LÊ LỢI TRƯỚC 1975 – CHỨA ĐỰNG KỶ NIỆM CỦA SINH VIÊN

Bà Trần Thị Phượng, một người di cư từ miền Bắc vào Sài Gòn năm 1954, đã chia sẻ với báo Tuổi Trẻ những kỷ niệm đáng nhớ về cuộc sống tại Sài Gòn trước năm 1975, “Tôi nhớ hồi thập niên 1960, cứ cuối tuần, học sinh lớp lớn và sinh viên hay lên dạo chơi, hóng mát ở đại lộ Lê Lợi, Nguyễn Huệ và bến Bạch Đằng bên bờ sông Sài Gòn. Nữ sinh ngày đó thường thong thả đi xe đạp, mặc áo dài trắng trông rất dịu dàng dưới tán xanh cổ thụ trên những đại lộ xưa cũ này”

Vào năm 1955, khi bà Phượng mới tròn 7 tuổi và vừa chuyển từ Hà Nội vào Sài Gòn được một năm, cha mẹ bà lần đầu tiên dẫn bà lên đại lộ Lê Lợi để mua sách, thưởng thức kem, và xem phim: “Hồi ấy chưa có hiệu kem Bạch Đằng, nếu tôi nhớ không nhầm thì tiệm kem mình ăn ở đường Lê Lợi là Lan Phương hay Phương Lan gì đó. Và cả bên Nguyễn Huệ cũng có những tiệm kem rất ngon. Nữ sinh vào ăn, các chàng sinh viên và cả thanh niên đi làm rồi cũng là đà vào theo”.

CUNG ĐƯỜNG SÁCH TẠI ĐẠI LỘ LÊ LỢI

Bên cạnh niềm đam mê sách và xem phim, giới trẻ Sài Gòn thời ấy còn yêu thích việc lên đường đại lộ Lê Lợi để chụp hình, lưu giữ lại những khoảnh khắc tuổi trẻ tươi đẹp không thể quay trở lại.

Ngã tư Lê Lợi – Công Lý (thực chất là ngã năm do có thêm đường Nguyễn Trung Trực nối vào) từng là khu vực bày bán sách cũ nổi tiếng nhất ở Sài Gòn, nằm phía sau bức tường của Bộ Công Chánh. Ký giả thời đó đã mô tả nơi này trong một bài báo năm 1972 đăng trên Đời như sau:

“Các khu bán sách báo cũ nằm rải rác nhiều nơi ở Sài Gòn ngày nay đã trở nên gần gũi với một phần lớn dân chúng thành phố. Thường lệ và đặc biệt vào các chủ nhật và ngày lễ, khách hàng thuộc đủ giai cấp xã hội tấp nập đến các khu sách báo cũ chọn mua những món ăn tinh thần với giá rất hạ”.

Khám phá thêm: Chợ Sách Đặng Thị Nhu – Khu Chợ “Tri Thức” Một Thời Để Nhớ

Ban đầu, khu vực này chỉ có vài gian hàng sách nhỏ, nhưng sau đó dần mở rộng ra lề đường, gây cản trở giao thông nên cảnh sát đã nhiều lần can thiệp để giải tỏa. Tuy nhiên, do nhu cầu mua bán sách vở ngày càng lớn, chính quyền sau đó đã cho phép khu vực này hoạt động chính thức, với điều kiện phải đóng thuế đất hàng năm vài ngàn đồng và nộp vài chục đồng thuế chỗ ngồi mỗi ngày.

Khu vực bán sách này, nếu nhìn sang phía bên kia đường, sẽ thấy nhà sách Khai Trí, một địa chỉ nổi tiếng của Sài Gòn. Nhà sách do ông Nguyễn Hùng Trương sáng lập, nằm ở hai căn nhà mặt tiền trên đại lộ Lê Lợi (trước đây là đường Bonard) từ đầu thập niên 1950.

Khai Trí thu hút mọi tầng lớp, từ trí thức, sinh viên, học sinh, cho đến những người lớn tuổi. Cửa hàng với không gian rộng rãi và sâu, được sắp xếp ngăn nắp với nhiều kệ sách báo, luôn đông đúc người ra vào. Hiện nay, nơi đây đã trở thành nhà sách FAHASA Sài Gòn, tọa lạc tại số 60 đại lộ Lê Lợi.

ĐẠI LỘ LÊ LỢI TẤP NẬP NƠI VUI CHƠI GIẢI TRÍ

Khi nói về đời sống người Sài Gòn trên đại lộ Lê Lợi ngày xưa, không thể bỏ qua ngã tư Lê Lợi – Pasteur, nơi từng nổi tiếng với quán nước mía Viễn Đông, những gánh phá lấu và rạp chiếu phim Casino.

Tại góc ngã tư này có tòa nhà Viễn Đông, nổi tiếng với việc kinh doanh các mặt hàng điện tử, nằm tại số 57-59 Lê Lợi. Ở tầng trệt, phía bên phải tòa nhà Viễn Đông là một quán nhỏ không có biển hiệu, chỉ che bạt ở hiên để bán nước mía, vì vậy người dân thường quen gọi là Nước Mía Viễn Đông.

>>> Điểm Lại Những Món Ăn Đặc Trưng Của Sài Gòn Xưa

Ngay tại góc đường Lê Lợi – Pasteur, đối diện với tòa nhà Viễn Đông, là Bưu Điện Quận 1, nơi mà hiện nay đã được thay thế bởi Saigon Centre.

Cũng tại góc đường này, ở số 28 đại lộ Lê Lợi, đối diện bên kia đường, là Nhà hàng Kim Hoa. Nơi đây nổi tiếng với các món ăn đa dạng từ Việt, Tây đến Tàu, với mặt tiền có mái che và mành sáo, tạo không gian thoải mái cho thực khách ngồi ngoài trời, bất kể nắng mưa.

Trước khi Nhà hàng Kim Hoa xuất hiện, địa chỉ số 28 đường Bonard từng là tòa nhà của rạp chiếu phim Casino Saigon nổi tiếng. Rạp chiếu phim Casino Saigon được thành lập vào năm 1910 tại địa chỉ số 30 đường Bonard. Sau một thời gian hoạt động, cơ sở này được di dời và xây dựng một tòa nhà mới. Tòa nhà cũ sau đó được chuyển đổi thành nhà hàng khách sạn.

Vào năm 1955, rạp chiếu phim Casino Saigon, như hiện lên trong bức ảnh trên, bị phá bỏ để nhường chỗ cho việc xây dựng Nhà hàng Kim Hoa. Rạp chiếu phim Casino Saigon mới được chuyển đến gần đó, dọc theo đường Pasteur, như thể hiện trong bức ảnh bên dưới.

Xem thêm: Hồi Ức Chợ Trời Vỉa Hè Sài Gòn Xưa: Một Thời Để Nhớ

Tiếp tục đi dọc theo đại lộ Lê Lợi, ta sẽ đến ngã tư Lê Lợi – Công Lý. Con đường Lê Lợi tương đối ngắn, chỉ dài khoảng 1km và chỉ có hai ngã tư chính là Lê Lợi – Pasteur và Lê Lợi – Công Lý.

Gần ngã tư này, người dân Sài Gòn xưa không thể quên rạp chiếu phim Vĩnh Lợi, nổi tiếng với giá vé phải chăng. Ra đời từ thập niên 1930 dưới tên Cinéma Bonard, rạp Vĩnh Lợi thu hút nhiều khán giả. Chỉ cách rạp một hẻm nhỏ là nhà hàng Thanh Bạch, nơi có bàn ghế đặt trên hè phố, cho phép thực khách vừa thưởng thức món ăn vừa ngắm nhìn nhịp sống đô thị. Nhà hàng Thanh Bạch nằm ở tầng trệt của tòa nhà năm tầng, trong khi các lầu trên là nơi hoạt động của nhà hàng và khiêu vũ trường Olympia (trước đây gọi là Thiên Hương).

Tại góc giao giữa đường Công Lý và Lê Lợi, nhìn về phía chợ Bến Thành, có một ngã năm do đường Nguyễn Trung Trực tạo thành. Tại giao lộ giữa Lê Lợi và Nguyễn Trung Trực là nhà hàng Kim Sơn, hoạt động từ thập niên 1950. Đối diện là nhà sách Vĩnh Bảo, với phòng trà Quốc Tế (International) nằm ở tầng trên cùng của tòa nhà, tiếp giáp với đường Công Lý. Bạn có thể thấy tất cả những địa điểm này trong hình ảnh dưới đây.

Rạp Xi-Nê Sài Gòn 1975: Một Hành Trình Qua Thời Gian Khó Quên Của Người Sài Gòn Xưa

Ở phía bên trái của bức ảnh trên, nhà hàng Kim Sơn hiện ra rõ nét như trong hình dưới đây.

Trên tầng cao nhất của nhà hàng Kim Sơn là phòng trà Bồng Lai, như được thể hiện trong hình dưới đây.

Phòng trà Bồng Lai và phòng trà Quốc Tế, nổi bật nhất vào đầu thập niên 1960, nằm sát nhau trên đại lộ Lê Lợi, chỉ cách nhau bởi con đường nhỏ Nguyễn Trung Trực. Vì sự gần gũi này, các ca sĩ thời đó thường biểu diễn tại cả hai phòng trà trong cùng một đêm, dễ dàng di chuyển qua lại giữa hai địa điểm.

Những hình ảnh trên hè phố đại lộ Lê Lợi xưa về cuộc sống đời thường của người Sài Gòn:

Có thể bạn quan tâm: Đại Lộ Thống Nhứt – Hành Trình Qua Các Thế Kỷ Của Sài Gòn