KỶ NIỆM KHÓ QUÊN VỚI XÀ BÔNG CÔ BA

Xà Bông Cô Ba - Dấu Ấn Thời Gian Và Di Sản Vượt Thời Đại

Trước năm 1975, thị trường xà bông tại miền Nam gần như bị xà bông Cô Ba (hay “xà bông Việt Nam”) thống trị hoàn toàn. Mặc có sự hiện diện của nhiều thương hiệu ngoại nhập và nội địa khác, xà bông Cô Ba luôn chiếm ưu thế trong lòng thế hệ truyền thống.

TRƯƠNG VĂN BỀN – CHA ĐẺ CỦA XÀ BÔNG CÔ BA

Doanh nhân Trương Văn Bền
Doanh nhân Trương Văn Bền

Trương Văn Bền là người tiên phong trong ngành công nghiệp của nước nhà vào đầu thế kỷ 20 với những sản phẩm thành công vang dội.

Doanh nhân Trương Văn Bền (1883-1956) sinh ra ở khu Chợ Lớn, nơi tập trung nhiều người Việt gốc Hoa, là cháu trai của một huyện trưởng huyện Rạch Giá thời Nguyễn và thuộc dòng dõi Phúc Kiến. Ông xuất thân từ một gia đình khá giả và được hưởng nền giáo dục tân tiến của Pháp tại các trường École Municipale française de Cholon và Collège Chasseloup-Laubat ở Sài Gòn.

Trương Văn Bền bắt đầu sự nghiệp buôn bán vào năm 1901 với một cửa tiệm tạp hóa nhỏ ở số 40 quai du Cambodge (đường Kim Biên), Chợ Lớn. Ông mua sỉ từ các thương gia Trung Quốc rồi bán lại cho các tiệm tạp hóa lẻ để kiếm lời.

Vào năm 1918, ông Trương Văn Bền đã khai thác nguồn dừa phong phú từ miền Tây Nam Bộ để mở ra một xưởng chế biến dầu dừa, từ đó sản xuất xà phòng cục nhằm đáp ứng nhu cầu vệ sinh và giặt giũ của người dân. Trong thời kỳ đó, mặc dù xà phòng nội địa đã xuất hiện rải rác từ các xưởng thủ công ở Chợ Lớn, nhưng chủ yếu chỉ là xà phòng “đá” với chất lượng kém, giá rẻ và mùi hương khó chịu, chỉ dùng chủ yếu cho giặt giũ.

Xưởng sản xuất xà bông Cô Ba
Xưởng sản xuất xà bông Cô Ba

Những sản phẩm xà phòng nội địa lúc bấy giờ không thể so sánh với hàng nhập khẩu từ Pháp, vốn nổi bật với chất lượng vượt trội, hương thơm đặc biệt và giá thành cao, chỉ có những người giàu có mới đủ khả năng chi trả.

Nhận thấy tiềm năng từ nguồn nguyên liệu dừa sẵn có và máy móc hiện đại của mình, ông Trương Văn Bền đã quyết định sản xuất xà phòng với chất lượng tốt và giá cả hợp lý, nhằm đáp ứng nhu cầu của đông đảo người tiêu dùng. Nhờ vào việc sử dụng dầu dừa, sản phẩm của ông không chỉ có chất lượng vượt trội mà còn phù hợp với khả năng chi trả của nhiều người.

Vào năm 1932, xà bông Cô Ba vừa xuất hiện đã làm “chao đảo” thị trường Việt Nam lúc bấy giờ, vì đây là thương hiệu xà phòng tắm gội đầu tiên của người Việt Nam. Trụ sở của Cô Ba được đặt cạnh nhà máy ép dầu dừa mà ông Trương Văn Bền trước đó.

>>> Gợi ý cho bạn: Phong cách thời trang của quý ông Sài Gòn thế kỷ 20

XÀ BÔNG CÔ BA – THƯƠNG HIỆU SAVON ĐẦU TIÊN CỦA NGƯỜI VIỆT

Về mối liên hệ giữa ông Trương Văn Bền và sản phẩm xà bông Cô Ba, con trai ông, ông Trương Khắc Cẩn, chia sẻ rằng: “Vào năm 1930, sau khi lăn lộn trong các hoạt động kinh doanh, ba tôi muốn hoạt động ngành có tính cách phục vụ đại chúng. Có hai loại sản phẩm mà hầu như mọi người phải dùng: giấy và xà bông, thế là ba tôi chọn xà bông”
Xà phòng De Marseille
Xà phòng De Marseille

Để tạo ra một loại xà phòng thơm chất lượng cao đủ sức cạnh tranh, doanh nhân Bền đã quyết định chiêu mộ thợ giỏi nhất từ hãng xà phòng Marseille (Mác Xây) với mức lương gần gấp đôi. Sau quá trình tuyển dụng và đầu tư kỹ thuật cho thợ, Mác Xây đã mang theo những bí quyết quý giá để tạo ra thương hiệu xà phòng Cô Ba nổi tiếng.

Xà bông Cô Ba đã từng chiếm trọn trái tim của người Việt Nam
Xà bông Cô Ba đã từng chiếm trọn trái tim của người Việt Nam

Nhờ vào việc đầu tư kỹ lưỡng, công ty xà phòng Việt Nam làm chủ kỹ thuật sản xuất xà phòng với 72% dầu như của Marseille và còn nâng vị thế xà phòng lên một tầm cao mới. Xà bông Cô Ba được các quý bà quý cô miền Nam ưa chuộng bởi vì giá thành chỉ bằng hai phần ba so với xà phòng Pháp.

Savon Cô Ba oanh tạc thị trường miền Nam
Savon Cô Ba oanh tạc thị trường miền Nam

Vì sao sản phẩm này ông lại đặt tên Việt? Theo lời kể của Trương Văn Bền, ông chọn tên “Việt” cho sản phẩm của mình nhằm phản ánh ảnh hưởng sâu sắc từ sự kiện người Pháp xử án và hành quyết các thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng.

Xà bông Cô Ba thể hiện tinh thần yêu nước của ông Bền
Xà bông Cô Ba thể hiện tinh thần yêu nước của ông Bền

Đặc biệt, tên gọi trên bao bì chính thức thực chất là xà phòng Việt Nam. Do xà bông có màu xanh và hình “Cô Ba” trên bao bì đã tạo nên cái tên “xà phòng Cô Ba” trong dân gian. Bất ngờ hơn, hình ảnh quý bà trên hộp là vợ của ông Trương Văn Bền, tên thật là Huỳnh Thị Nhiểu.

Hình ảnh phu nhân của ông Trương Văn Bền
Hình ảnh phu nhân của ông Trương Văn Bền

vì phu nhân của ông Bền giống với “Cô Ba Trà” – người đẹp nổi tiếng của Nam Kỳ, nên dân chúng gọi xà bông Việt Nam của ông là “xà bông Cô Ba”. Thậm chí sau này trong hồi ký, chính ông Trương Văn Bền cũng gọi “xà bông Cô Ba” khi nói về các sản phẩm mang nhãn hiệu “xà bông Việt Nam”.

>>> Tham khảo thêm: Người Sài Gòn Những Năm Đầu Thế Kỷ 20 Ra Sao?

QUÁ TRÌNH ĐƯA XÀ BÔNG CÔ BA ĐẾN VỚI KHÁCH HÀNG VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI

Quá trình thành công của Savon Việt Nam
Quá trình thành công của Savon Việt Nam

Trong các bài báo quảng cáo xà bông, ông Trương Văn Bền luôn sử dụng những khẩu hiệu khích động tinh thần dân tộc mạnh mẽ như: “Savon Việt Nam làm cho người Việt Nam dùng” “Người Nam Việt dùng savon Nam Việt”.

Quảng cáo xà bông Việt Nam nổi bật giữa đường phố
Quảng cáo xà bông Việt Nam nổi bật giữa đường phố

Bên cạnh đó, các bài báo này nhấn mạnh xà bông Việt Nam được làm từ nguyên liệu hoàn toàn nội địa, sản xuất bởi người Việt. Xà bông Cô Ba còn gây ấn tượng mạnh với quảng cáo gắn liền với sở thích và văn hóa Việt Nam như ca vọng cổ và thơ lục bát.

Thành tựu của xà bông Cô Ba
Thành tựu của xà bông Cô Ba

Ông Bền đã quảng cáo xà bông Cô Ba rất độc đáo và khác biệt, phù hợp với các phương thức quảng cáo hiện đại. Các khẩu hiệu như “Savon Việt Nam Tốt Nhứt”“Savon Việt Nam Danh Tiếng Khắp Đông Dương” xuất hiện trong tờ Nam Kỳ Tuần Báo những năm 1943 – 1944.

Xà bông Cô Ba được xuất khẩu đến các quốc gia lớn
Xà bông Cô Ba được xuất khẩu đến các quốc gia lớn

Trong thập niên 1940, công ty sản xuất dầu và xà bông của Trương Văn Bền là công ty quan trọng và vững mạnh nhất ở Đông Dương. Năm 1943, mỗi tháng xưởng sản xuất khoảng 1.500 tấn dầu dừa, 600 tấn xà bông10 tấn glycerine. Sản phẩm xà bông phủ khắp miền Nam Việt Nam và còn xuất khẩu sang Lào, Campuchia, Hồng Kông, các nước châu Phi và đảo New Caledonia.

Minh chứng cho sự thành công của xà bông Cô Ba
Minh chứng cho sự thành công của xà bông Cô Ba

Năm 1948 ông Trương Văn Bền giao cơ ngơi cho các con trai quản lý rồi chuyển đến Pháp, viết hồi ký và khám phá thế giới. Ông mất năm 1956 tại Pháp, hưởng thọ 73 tuổi. Tại Việt Nam, công ty xà bông vẫn phát triển dưới sự quản lý của các con ông đến năm 1975, sau đó trở thành Nhà máy xà bông Việt Nam, nay là Công ty Cổ phần Liên doanh Phương Đông (Ordesco) tại 40 Kim Biên, Chợ Lớn.

Tuy không còn thịnh hành nhưng Cô Ba vẫn là loại xà bông organic chất lượng
Tuy không còn thịnh hành nhưng Cô Ba vẫn là loại xà bông organic chất lượng

Tiếc nuối thay, đến 1975, xà bông Cô Ba kết thúc hành trình cạnh tranh với các tập đoàn mỹ phẩm lớn khi Việt Nam mở cửa thị trường. Đến nay, sản phẩm này vẫn có mặt trên kệ siêu thị, tập trung vào thị trường xà bông hữu cơ với giá bán cao hơn so với xà bông hóa chất.

>>> Có thể bạn chưa biết: Bánh mì Sài Gòn xưa – Kỷ niệm một thời của người Sài Gòn

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Zalo
Hotline
Zalo Zalo
Hotline Hotline