Ga xe lửa Sài Gòn, biểu tượng kiến trúc Pháp và chứng nhân lịch sử của TP.HCM, đã trải qua nhiều thăng trầm từ năm 1881. Nằm ở vị trí trung tâm, ga không chỉ khởi đầu cho những hành trình mà còn lưu giữ ký ức của nhiều thế hệ người Sài Thành. Cùng Tiệm Đỡ Buồn khám phá câu chuyện về “Ga Xe Lửa Sài Gòn Trong Ký Ức Người Sài Thành” nhé!
GA XE LỬA SÀI GÒN – GA XE LỬA ĐẦU TIÊN CỦA PHÁP Ở ĐÔNG DƯƠNG
Đối với những người từng sinh sống tại Sài Gòn trước 1975, hình ảnh nhà ga xe lửa nằm ngay trung tâm thành phố, cạnh chợ Bến Thành, vẫn còn in đậm trong tâm trí. Ngày nay, khu vực này đã được biến đổi thành công viên 23 Tháng 9, nhưng dấu ấn của nhà ga xưa vẫn còn đọng lại trong ký ức nhiều người.
Khám phá thêm: Ngắm Nhìn Đường Phố Trung Tâm Sài Gòn Trước Năm 75
Nhà ga Sài Gòn, tọa lạc đối diện chợ Bến Thành, là công trình tiên phong trong lĩnh vực đường sắt tại Đông Dương do người Pháp xây dựng. Khởi công năm 1881 và hoàn thành vào năm 1885, nó đánh dấu điểm khởi đầu cho tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho. Về sau, nhà ga này còn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Sài Gòn với Lộc Ninh, phục vụ cho ngành khai thác cao su của thực dân Pháp. Đặc biệt, trước năm 1954, nó còn là điểm xuất phát của tuyến đường sắt xuyên Việt, nối liền Sài Gòn và Hà Nội.
Năm 1914, song song với việc xây dựng chợ Bến Thành, người Pháp cũng cho dựng trụ sở công ty Hỏa Xa đối diện nhà ga xe lửa. Tòa nhà này vẫn tồn tại tại số 136 Hàm Nghi, tiếp tục phục vụ ngành đường sắt đến ngày nay.
Bên ngoài ga Sài Gòn còn có bến xe thổ mộ phục vụ hành khách. Khung cảnh nhộn nhịp này góp phần tạo nên cụm từ quen thuộc “ngựa xe như nước” (trích từ Kiều) để mô tả sự sầm uất của khu vực trung tâm Sài Gòn, đặc biệt quanh nhà ga.
>>> Những Hình Ảnh Hiếm Hoi Của Bến Bạch Đằng Trước Năm 75 – Nơi Hẹn Hò Đầy Lãng Mạn
Ga xe lửa Sài Gòn chiếm một diện tích đáng kể, nằm giữa các trục đường quan trọng của thành phố. Vị trí của nó được bao quanh bởi đường Phạm Ngũ Lão, Võ Tánh (nay là Nguyễn Trãi), Lê Lai và công trường Quách Thị Trang – nơi hiện đang xây dựng nhà ga tàu điện metro. Khu vực này ngày nay đã biến đổi thành Công viên 23-9 và bến xe buýt.
>>> Khách Sạn Majestic – Biểu Tượng Kiến Trúc Và Văn Hóa Của Sài Gòn Xưa Và Nay
Năm 1955 đánh dấu một bước ngoặt khi chính quyền VNCH tiếp quản toàn bộ ngành đường sắt từ người Pháp. Kể từ đó, ga Sài Gòn mở rộng phạm vi hoạt động, với tuyến đường xa nhất kéo dài đến miền Trung Việt Nam. Hình ảnh này đã được khắc họa trong ca từ nổi tiếng của bài hát “Quên Nhau Trên Đường Về”, gợi nhắc về những chuyến tàu và cuộc chia ly trên sân ga.
GA SÀI GÒN NHỮNG NĂM 70
Khi chiến sự lan rộng, hệ thống đường sắt bị tàn phá nặng nề. Hậu quả là tuyến đường xe lửa miền Trung dần thu hẹp, cuối cùng chỉ còn hoạt động trên đoạn Sài Gòn – Biên Hòa – Long Khánh. Biến cố năm 1975 càng làm thay đổi tình hình, dẫn đến việc ga Sài Gòn phải tạm thời ngừng hoạt động trong một thời gian ngắn sau đó.
Năm 1978, Ga Sài Gòn tạm thời di dời về Ga Bình Triệu. Nhà ga gần chợ Bến Thành bị dỡ bỏ và Ga Hòa Hưng – vốn chỉ là ga chuyên chở hàng hóa – được nâng cấp thành Ga Sài Gòn mới. Quá trình chuyển đổi này hoàn tất vào năm 1983. Kể từ đó, Ga Sài Gòn trong tâm trí người dân gắn liền với Ga Hòa Hưng, dần phai mờ hình ảnh nhà ga cũ đối diện chợ Bến Thành.
Sau khi ga Sài Gòn cũ bị giải tỏa, khu vực này được quy hoạch thành Công viên 23/9. Tuy nhiên, sau đó, công viên được bàn giao cho một tập đoàn Đài Loan để xây dựng một khu phức hợp cao ốc văn phòng và trung tâm thương mại, với tổng giá trị lên đến 700-800 triệu USD, dự án hoành tráng nhất Việt Nam thời bấy giờ. Toàn bộ khuôn viên ga cũ bị rào kín, và một số tòa nhà trung tâm chỉ huy công trình đã được xây dựng.
Tuy nhiên, dự án này bị đình chỉ khi tập đoàn Đài Loan gặp khó khăn tài chính do khủng hoảng kinh tế. Công viên 23/9, vì vậy, rơi vào tình trạng bỏ hoang và trở thành nơi trú ngụ của tội phạm. Từ giữa thập niên 2000, công viên này được tu sửa và chỉnh trang, trở thành mảng xanh hiếm hoi giữa lòng trung tâm thành phố, góp phần mang lại không gian công cộng sạch sẽ hơn cho người dân.
Tin tức liên quan: Công Viên Tao Đàn – “Vườn Bờ-Rô” Của Sài Gòn Xưa